Kitenga, kitenga, kitenga!

Habari! (antwoord altijd met Nzuri!)
Voor de ‘jongeren’ onder jullie: Mambo! (antwoord altijd met poa!)

We zijn alweer een tijdje langer in Tanzania en zijn hele hoop ervaringen en belevenissen rijker. Als je denkt dat je alle verrassingen gehad hebt, komt er toch altijd weer een nieuwe! Zo werden we bijvoorbeeld achtervolgd door een Maasai-man (die in zijn eigen taaltje een heel verhaal vertelde en vervolgens naast ons ging staan te plassen), sprongen we in een rijdende bus en wordt er regelmatig aan onze huid en ons haar haar gevoeld.

Naast lesgeven en een project opzetten hebben in de weekenden veel gezien en gedaan. Weer een hele hoop om te vertellen dus!

KILOMBERO 15-2-14
Omdat we wat inkopen moesten doen en er in Mikumi niet zo veel te krijgen is, spraken we met de zusters af om naar Kilombero te gaan. Wij hadden geen idee wat we konden verwachten, maar volgens de zusters was er wel wat meer te krijgen en was het niet zo ver rijden (volgens zuster Lemeck was het een kwartiertje rijden, wat later toch echt driekwartier bleek te zijn!). Joseph haalde ons op en nadat we een tijdje gewacht hadden (wennen we ook wel een keertje aan), kwamen ook Sr. Lemeck en Sr. Watruda naar de auto om samen richting Kilombero te gaan.
Over lange wegen door de bergen en bossen reden we richting Kilombero. De eerste tien minuten van de rit werd er gebeden voor een goede reis (is gebruikelijk hier). Onderweg was er al zoveel te zien: mannen die tegen de berg op liepen met zakken kolen die twee keer zo groot waren als zijzelf, vrouwen en kinderen die letterlijk alles op hun hoofd dragen (zelfs een spade werd op het hoofd gedragen), lemen hutjes, dansende kinderen en velden met rietsuiker.
Eenmaal in Kilombero reden we over smalle weggetjes en door nauwe straatjes naar de plaatselijke parochie, de zusters wilden de zusters daar begroeten. Dat er ineens drie wazungu’s (blanken/Europeanen) in de kamer stonden was voor de non die ons verwelkomde wel een beetje vreemd. Na het drinken van een soda (zo noemen ze elke vorm van frisdrank hier) werd het tijd om inkopen te gaan doen. Als eerste gingen we naar de markt, waar tussen houten palen planken zijn bevestigd waarop de marktlui hun fruit, groenten, gedroogde bonen en gedroogde visjes op uitstallen. Kapotte doeken en golfplaten met gaten erin bieden de marktlui en klanten bescherming tegen de zon. Voor het kopen van groenten en fruit namen de zusters de tijd. Ondertussen gingen wij met Joseph al wat inkopen doen. Joseph kreeg ons (in het Nederlands geschreven) boodschappenlijstje. Na meerdere keren vertellen wat het betekende, wist Joseph wat er op het lijstje stond! Van de markt liepen we naar de stoffige winkelstraat (waarbij een winkel niet meer is dan een hutje of een stenen huisje van 4m bij 4 m). ‘Even’ een potje jam of een rol wc-papier kopen zit er hier niet in. Wat er in welk winkeltje verkocht wordt is niet altijd duidelijk en het assortiment wisselt ook nogal. Het kan zomaar zijn dat ze het simpelste product niet in het assortiment hebben en sturen je dan naar het volgende winkeltje. Nadat we de zusters weer tegen waren gekomen gingen we op pad voor een kanga of kitenga (grote lappen stof met typische Afrikaanse kleurrijke patronen die vooral als omslagdoeken gebruikt worden). Na een keuring van Sr. Lemeck kochten we alle drie een kitenga (wat zeker niet de laatsten zullen zijn). Nadat we brood hadden gekocht en we onze spullen even achter konden laten in een winkeltje (een beetje vertrouwen hebben in de medemens!), wachtten we op Sr. Teopista die ‘even’ naar Kilombero kwam om te kijken of haar bestelling al binnen was. Ach, als het er nu niet was geweest, zou ze volgende week wel weer gaan kijken. Terwijl Sr. Teopista onderweg was naar Kilombero, had ze Joseph al gebeld of we al gegeten hadden. Toen ze er achter kwam dat we dat nog niet gedaan hadden, moesten we verplicht ergens een soda drinken. Omdat wij de rijst, chipsi en ugali afsloegen en we volgens Sr. Teopista toch echt wat moesten eten, kocht ze aan de overkant voor iedereen een pak koekjes (je kunt maar genoeg hebben!). Typisch dat het geen probleem is om koekjes die je in het ene winkeltje hebt gekocht op het terras van het andere winkeltje op te eten om daar vervolgens ook gewoon de lege verpakking achter te laten.
Met een auto vol groenten, fruit, zeep, plastic bakjes, brood en andere inkopen, reden we terug naar Mikumi. We zijn een hele dag zoet geweest met het doen van een paar inkopen, pole pole!

ELKE ZONDAG NAAR DE KERK
We zijn tot nu toe elke zondag naar de kerk geweest. De tweede zondag dat we hier waren zijn we naar de kerk geweest in Mikumi. Om 7.10 werden wij verwacht bij de auto van Joseph. Samen met een aantal zusters en Joseph reden we naar de kerk in het dorp. Samen met de zusters namen we plaats achterin de kerk. Het was muisstil in de kerk en langzaamaan stroomde de kerk vol (en puilde vervolgens uit, veel mensen moesten buiten de kerk zitten) met mensen gekleed in kitenga’s, kanga’s maar ook in westers uitziende kleding of voetbalshirts. Mannen, vrouwen en zelfs hele kleine kinderen waren aanwezig in de kerk. Een typisch katholieke dienst van twee uur lang volgde. De preek van Father James was voor ons natuurlijk niet te verstaan en omdat dit nogal een grote kerk was, was een vertaling voor ons deze keer niet mogelijk. Gelukkig pepte het kerkkoor dat voorin de kerk stond (begeleid door een man op een elektronisch kerkorgel + elektronische drumbeat) ons tussendoor steeds weer op met hun vrolijke klinkende liederen en swingende danspasjes. Een totaal andere dienst dan in het klooster van de nonnen, maar wederom een bijzondere ervaring!

DE NONNEN
De nonnen zijn totaal anders dan wij verwacht hadden. Het stoffige, saaie beeld dat wij van nonnen hadden, wordt door de nonnen hier volledig ontkracht. Het zijn allemaal sterke vrouwen die duidelijk weten wat ze willen en ontzettend veel humor hebben.
Sr. Teopista zegt ’s avonds na het eten altijd: ‘let me escort you’. Ze brengt ons dan met een zaklamp een stuk richting ons guesthouse. Als de elektriciteit uit is gevallen, is het hier écht écht écht donker. Het is dan wel fijn als ze even meeloopt met een extra zaklamp. Als de stroom niet uitgevallen is, redden we het wel met één zaklamp. Afgelopen week zei Jonne tegen Sr. Teopista dat zij echt niet mee hoefde te lopen: ’you don’t have to escort us, there’s enough light outside’. Waarop Sr. Teopista bijdehand en met humor antwoordde: ‘by who? God himself?’

Toch zijn de nonnen niet altijd de lieve, zorgzame vrouwen die wij meestal zien. Deze week kwamen wij op het gebruikelijke tijdstip het huis van de nonnen binnen voor de lunch. We hoorden achter het huis een kind enorm hard huilen en schreeuwen. Via het keukenraam zagen we de altijd vrolijke, lieve en grappige Sr. Lemeck steeds uithalen met een stok. We hoorden de stokslagen en het paniekerige, smekende en hartverscheurende gehuil van het kind sneed dwars door ons heen. Het aanhoren van dit tafereel liet onze ugali minder smaken, onze handen trillen en maakte ons stil.
Wetende dat de kinderen hier niet zomaar huilen en een paar tikken op de handen vaak weggewreven worden en al snel weer vergeten zijn, werden wij misselijk van het idee van wat er achter het huis afspeelde.
In het begin kregen wij vreemde gevoelens bij de leerkrachten en nonnen die wij de kinderen zagen slaan. Inmiddels weten we dat alle nonnen en leerkrachten hier in staat zijn om een kind lichamelijk te straffen. Het geeft een dubbel gevoel, maar we zullen het een plekje moeten geven. Voor hen is het de normaalste zaak van de wereld en hoe graag we het ze ook af willen leren, dat lijkt onmogelijk. De Tanzaniaanse overheid staat het slaan van leerlingen toe. We zouden zo graag de leerkrachten en de nonnen wat bijbrengen over het corrigeren van ongewenst gedrag. Helaas weten wij ook dat dit een onmogelijke taak is zolang de Tanzaniaanse overheid het signaal afgeeft dan het slaan van leerlingen prima is.

EERSTE WEEK LESGEVEN
Afgelopen week zijn we dan eindelijk na heel veel observeren begonnen met lesgeven. We hebben Maths en English gegeven aan de kleuterklassen en Vocational Skills (o.a. kunstvormen en verzorging) en P.D. & Sports (Physical Development en Sports) aan de leerlingen van standard 3. Zoals gewoonlijk liep alles weer totaal anders en kwamen we steeds weer voor verrassingen te staan.

Aan de hand van de lessen die wij de eerste week hebben gegeven hebben wij bepaald waar wij ons de komende tijd mee bezig gaan houden. Wij hebben voor de tijd dat wij hier zijn vier projecten gepland op verschillende gebieden:
- Engelse spreekvaardigheid (bij de kleuters en bij standard 1 t/m 7 hele school dus)
- Rekenen (bij de kleuters)
- Vocational skills (bij standard 4 en standard 6)
- P.D. en Sports (bij standard 3, standard 4, standard 6 en standard 7).

Engelse spreekvaardigheid
Wij gaan ons bezig houden met Engelse spreekvaardigheid omdat de leerkrachten vertelden dat dit een groot probleem is. De leerlingen kunnen het Engels wel lezen en schrijven en de oudere leerlingen kunnen het ook wel verstaan, maar spreken is voor hen een stuk lastiger! Voor ons dus een uitdaging om op een speelse en interactieve manier de leerlingen wat Engelse spreekvaardigheid bij te brengen (vooral een uitdaging in de klassen waar 60 leerlingen in zitten). Afgelopen week hebben wij de eerste lessen op het gebied van Engelse spreekvaardigheid gegeven bij de kleuters. Wij gaven lessen over kleuren. Gekleed in de kleuren die wij de leerlingen aan wilden leren, leerden wij de leerlingen met plaatjes en gekleurde ballonnen de kleuren aan. Althans, dat probeerden wij. We merken dat de taalbarrière een groot probleem is. Kinderen die je niet verstaan aan te sporen om wat te doen is vrij lastig. Daarom proberen we de woorden met zo min mogelijk andere taal er omheen aan te bieden. De leerlingen zijn enthousiast en worden soms enorm druk van onze activiteiten, wederom een uitdaging: er voor zorgen dat de leerlingen na een activiteit weer stil en rustig worden zonder dat de leerkracht van die klas met stokslagen gaat dreigen.

Rekenen
Op het gebied van rekenen kunnen de kleuters (eigenlijk vooral de leerkrachten van de kleuters) wel wat hulp gebruiken. Elke dag stampen zij de getallen 1 t/m 20 in steeds dezelfde volgorde. Zodra je de getallen door elkaar vraagt, wordt het een stuk lastiger. Ook het tellen wordt door de leerlingen niet altijd begrepen. De leerlingen zeggen gewoon de leerkracht na zonder te weten wat er eigenlijk gebeurt. Daarom gaan wij proberen om ook in deze lessen wat meer betekenis en interactie te brengen. Ook hier blijft de taal een probleem!

Vocational skills
Tijdens een observatie van een les over kleuren in standard 6, merkten wij dat de leerkracht zelf ook niet altijd de juiste kennis heeft (benoemde de verkeerde kleuren als primaire kleuren). Nadat wij hier met hem over spraken vroeg hij of wij hem wilden helpen. Het leek ons erg leuk om deze leerkracht die open staat voor onze ideeën te helpen. Ook zullen wij aandacht besteden aan het gebruik van de fantasie van de leerlingen: zij tekenen nu letterlijk alles na van de leerkracht of uit een boek!

P.D & sports
Onze eerste les P.D. & sports liep toch wat anders dan gepland. Door de regen leek het schoolplein (eigenlijk een groot en droog stuk land waar op sommige plekken gras groeit) meer op een zwembad. Buiten de gymles geven was dus geen optie. Omdat wij er zoveel zin in hadden dachten we: ‘ach, dan maar binnen’. Dat hebben we geweten: met 60 kinderen van een jaar of negen liedjes zingen in een niet al te groot klaslokaal was best een uitdaging. De leerlingen waren super enthousiast en zongen en dansten goed mee. Ze droegen zelf ook liedjes aan om te zingen en te dansen. Dit resulteerde in een soort hele lange polonaise door het klaslokaal. We hadden de kinderen flink druk gemaakt maar waren toch tevreden: de leerlingen straalden en bedankten ons door ons allemaal een hand te geven.

Les over Nederland
Een van de opdrachten die wij voor de Pabo moeten doen is het geven van een les over Nederland in het Engels. In standard 5 gaven wij de leerlingen les over de ligging van Nederland, de seizoenen, het weer, de problemen met water en over de taal. We leerden de leerlingen een kort gesprekje voeren in het Nederlands (Goedemiddag- Goedemiddag- hoe gaat het?- Goed, en hoe gaat het met jou? - goed- doei-doei!) De leerlingen waren ontzettend leergierig en straalden toen wij ze de opdracht gaven om in tweetallen te oefenen (dit doen ze bijna nooit). Na de les riepen de leerlingen van standard 5 allemaal ‘doei’. Ze zeggen dan ‘DOE-IE’ in plaats van ‘DOEJ’. Dit komt omdat wij Joseph ‘doei’ hadden geleerd en hij het altijd op die manier zegt. Wij hebben dit een beetje van hem overgenomen en hebben het weer doorgegeven aan de leerlingen, hihi! We zijn nu bijna een week verder en als we in de buurt van de school komen horen we overal ‘DOE-IE, DOE-IE!’. Dit roepen niet alleen de leerlingen uit de klas waar we de les hebben gegeven, maar ook de kleinere en grotere leerlingen roepen het naar ons! Sommige leerlingen willen de taal erg graag leren en proberen elke dag met ons het gesprekje te oefenen, erg leuk! Ook was het erg leuk dat Mr. Mnzeru, de aardrijkskundeleerkracht van deze klas, aantekeningen maakte en zo geïnteresseerd was in Nederland. Hij noemde ons ‘our best teachers from Holland’!

WEEKEND NAAR MOROGORO 22+23-2-14
Om even wat anders te doen en om inkopen te doen zijn we naar Morogoro geweest. Dit is een grote stad die aan de rand van prachtige Uluguru-bergen ligt, ongeveer 1,5 uur van Mikumi (in Tanzania praten ze niet over kilometers maar over uren). Om 6.00 stond Joseph op de stoep om met ons naar Morogoro te gaan: ’good morning my friends’. Om 6.20 zouden we bij het busstation (pleintje met beschilderde hokjes) moeten zijn. Elke bus heeft zijn eigen houten hokje waar je kaartjes kan kopen. De bus zou om half 7 vertrekken maar kwam uiteraard niet op tijd. Tegen half 8 reden we dan eindelijk richting Morogoro. In het met veel mensen (waaronder een man met een levende kip onder zijn arm) volgestouwde busje reden we met een fiets, een paar koffers en manden op het dak over de prachtige weg van Mikumi naar Morogoro: dwars door Mikumi National park. Onderweg zagen we veel giraffes, impala’s en bavianen. Het was toch wel erg vroeg dus na een tijdje ruilden wij de wilde dieren in voor de binnenkanten van onze ogen. Eenmaal aangekomen in Msamvu (busstation in Morogoro) werd er weer aan alle kanten gevraagd waar we heen moesten en probeerden de mensen ons in hun bussen te krijgen. Vanaf daar vervolgden wij onze weg richting weer een ander busstation. Bij elke overstap werden de busjes kleiner (de zogehete daladala’s) en zaten (en stonden!) er naar verhouding steeds meer mensen in.
Na in totaal drie bussen en 2,5 uur reizen kwamen we aan bij de zusters in Morogoro in het Mgolole-klooster (de zusters in Mikumi zijn zusters van het Mgolole-klooster). Bij het klooster is een weeshuis waar de nonnen werken. Kinderen van verschillende leeftijden worden er opgevangen en verzorgd. De kinderen klampten zich aan ons vast, vonden onze wandelschoenen heeeeeel raar en imiteerden onze fotocamera’s door een riem op te rollen en dit vervolgens iets uit te schuiven (dan lijkt het op een lens van een camera). Heel apart om op deze plek te zijn, wetende dat de kinderen geen ouders meer hebben. Het liefste zou je ze allemaal meenemen en voor ze willen zorgen, dat is natuurlijk niet echt een optie! Gelukkig konden we de kinderen met een gerust hart achterlaten: de zusters zorgden goed voor de kinderen.
Na een ontbijt bij de zusters lieten zij ons de middelbare school zien die ook bij het klooster hoorde. Een mooie school waar sommige leerlingen ook in het weekend verblijven (zoals de kinderen van Mama Rama, die zij op dat moment aan het bezoeken was).
Na weer een bus avontuur konden we inkopen doen in de stad. Naast de benodigdheden voor school en voor dagelijks gebruik, sloegen we natuurlijk ook weer wat kitenga’s in. De printjes zijn zo geweldig, we zouden ze allemaaaaaaal wel willen hebben! Na een vermoeiende dag in de droge en stoffige stad, bracht Joseph ons naar Amabilis: een soort hotelletje wat gerund wordt door een aantal zusters van Mgolole. Ook hier werden we weer met open armen ontvangen. De zusters en het andere personeel maakten het ons naar de zin en waren zeer geïnteresseerd in de Nederlandse taal. Buiten kletsen we wat met de obers en nonnen (waaronder de ober William die graag met Jonne wilde verloven) en genoten ondertussen van het prachtige uitzicht op de bergen. In dit gebied lopen veel schildpadden die je ook zomaar in of rond het hotel tegen kunt komen. Één grote schildpad is ooit een keer aan komen lopen bij Amabilis en is er nooit meer weggegaan. De schildpad loopt wat rond het hotel, krijgt af en toe een tomaatje en probeert trapjes op en af te klimmen(waarbij je zijn schild hoort kraken en hij soms wel een beetje hulp kan gebruiken). Na een hele lange en vermoeiende dag en een groot bord eten vielen onze ogen dicht.

De volgende dag gingen we weer braaf naar de kerk: deze keer in Morogoro, waar de mis om HALF ZEVEN ‘S OCHTENDS begon en we om ZES UUR ‘S OCHTENDS met Sr. Janet richting de kerk liepen. Een veel zakelijkere mis in een veel grotere kerk. Ook hier puilde de kerk weer uit en stonden de mensen te dringen om voor de volgende mis de kerk in te gaan.
Na ons ontbijt (we zaten namelijk met knorrende magen in de kerk) zijn we met Alex (werkt in het hotel) naar Rock Garden gegaan. Met onze in Morogoro gevulde, zware backpacks klommen we 1,5 uur lang over grote stenen en rotsen. Uiteindelijk kwamen we op een prachtig pad waar je de bergen goed kon zien. Als we de andere kant op keken, keken we over Morogoro, wauw! Na een soda(hadden we wel verdiend!)vertrokken we weer richting Msamvu om vanuit daar terug naar Mikumi te gaan. Het eerste stukje ging gemakkelijk: met de taxi. In Msamvu werd het wat moeilijker. Alex (aangezien de Tanzanianen achter zowat elk Engels woord een i plakken, wordt hij Alexi genoemd) hielp ons met het uitkiezen van de bus. Toen we eenmaal een bus hadden gevonden moesten we in de volle zon een tijdje wachten. Toen Iris zichzelf aan het insmeren was vroeg Alex of zij dat deed om wit te blijven (dat vragen wel meer Tanzanianen)! Alex vond toch nog een andere bus waar we op dat moment mee naar Mikumi zouden kunnen rijden. Alex begon te rennen en wij renden er heel hard met onze zware backpacks achteraan. Toen we bij de bus aankwamen begrepen we waarom we moesten rennen: de bus reed al! Een voor een sprongen we de rijdende bus in: Iris zonder backpack(die had de jongen van het busstation snel gepakt om naar de bus te rennen), Jonne met haar backpack en Marieke uiteindelijk met twee backpacks omdat ze die van Iris veilig stelde. Na een hobbelige rit waar we uiteindelijk meer voor betaalden dan ons buiten de bus was verteld, zette de buschauffeur ons voor het Kizito Hospital af: Mama Wee(zeggen de zusters heel veel, betekent zoiets als Mama Mia), wat een rit!

Tot slot nog wat leuke weetjes:
- Als we hier kip eten, krijg je bijna de hele kip in stukken in een pan voorgeschoteld. De poten, de borstkas, de nek: kluiven maar!
- We gaan onze kleding altijd op het verkeerde moment wassen: of het gaat regenen, of er is geen water meer!
- De leerlingen blijven ons volgen, vasthouden, knuffelen, handkusjes geven, aan onze haren voelen, onze namen roepen en blijven zeggen dat we zo mooi zijn.

De komende weken gaan wij druk aan de slag met onze projecten en de daarbij behorende lessen. In de weekenden proberen wij steeds vrij te zijn(geen lessen voorbereiden etc.) zodat we steeds een uitstapje kunnen maken naar een stad of mooi gebied.

Tutaonana baadaye!

Iris, Jonne en Marieke